Dự Lễ hội, đại biểu Trung ương có các đồng chí: Nguyễn Hòa Bình - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao; Lê Minh Khái - Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Nguyễn Văn Hùng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Trung tướng Nguyễn Doãn Anh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Tổng tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam; Dương Trung Ý - Phó Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Trần Thị Hoa Ry - Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội; Trung tướng Nguyễn Văn Long - Thứ trưởng Bộ Công an; đại diện lãnh đạo các Bộ, ban, ngành Trung ương.

Đại biểu tỉnh Bắc Giang có các đồng chí: Dương Văn Thái - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Lê Thị Thu Hồng - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Lê Ánh Dương - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; các đồng chí nguyên Thường trực Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ tỉnh qua các thời kỳ; các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy; lãnh đạo Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; các đồng chí lão thành cách mạng, các mẹ Việt Nam anh hùng; lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể của tỉnh; lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các tỉnh Lạng Sơn, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Cao Bằng và Bắc Kạn; các huyện, thành phố, thị xã kết nghĩa với huyện Yên Thế và đông đảo Nhân dân, du khách.

Mở đầu chương trình là màn nghệ thuật khai từ “Tiếng gọi non sông” tái hiện lễ phát động khởi nghĩa vũ trang của Nhân dân Yên Thế chống thực dân Pháp xâm lược, với ca khúc “Dòng máu lạc hồng” do ca sĩ Đan Trường và Tốp ca nam nữ Đoàn Văn công Quân khu 1, Nhà hát Chèo Bắc Giang và Đoàn múa HT biểu diễn.

Tại buổi lễ, đồng chí Lê Ánh Dương - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh trình bày diễn văn khai mạc lễ hội. Diễn văn ôn lại cuộc khởi nghĩa Yên Thế và khẳng định vai trò, tầm vóc, ý nghĩa to lớn của cuộc khởi nghĩa đối với lịch sử dân tộc.

Đồng chí nhấn mạnh khởi nghĩa Yên Thế được các nhà nghiên cứu lịch sử đánh giá "là cuộc khởi nghĩa vũ trang của nông dân lớn nhất, bền bỉ nhất, oanh liệt nhất trong lịch sử dân tộc chống thực dân Pháp trước khi có Đảng". Cuộc khởi nghĩa là một minh chứng đầy thuyết phục về sức mạnh tiềm tàng của người nông dân, đóng góp nhiều kinh nghiệm quý vào kho tàng lịch sử quân sự Việt Nam, đặc biệt là nghệ thuật chiến tranh du kích, chiến tranh Nhân dân, lập làng chiến đấu, vừa đánh vừa đàm... được vận dụng sáng tạo trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ sau này. Trong khói lửa của cuộc khởi nghĩa, Hoàng Hoa Thám đã thể hiện phẩm chất của một thiên tài quân sự, người mà chính giới Pháp cũng phải thừa nhận "mỗi thế kỷ chỉ xuất hiện một lần mà thôi”.

Bản lĩnh, tinh thần và lòng yêu nước của thủ lĩnh Lương Văn Nắm, anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám và nghĩa quân Yên Thế đã khắc sâu trong lịch sử và tâm trí của nhiều thế hệ người dân Bắc Giang nói riêng và Việt Nam nói chung, trở thành bản hùng ca bất diệt của tinh thần yêu nước, ý chí quật cường chống giặc ngoại xâm của Nhân dân ta. Tên tuổi của các ông và nhiều tướng lĩnh của nghĩa quân Yên Thế đã được Nhà nước và Nhân dân tôn vinh, ghi danh muôn đời như ghi vào sử sách, đặt tên đường phố, công viên, quảng trường, trường học của nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, trở thành cảm hứng cho các sáng tác văn chương, nghệ thuật.

Ngoài việc cho xây dựng các công trình tín ngưỡng tôn giáo như đình, chùa tại vùng khởi nghĩa, chính tại nơi đây năm xưa, vào dịp đầu xuân, Hoàng Hoa Thám cho tổ chức lễ phóng ngư, thả điểu, lễ cầu may, cầu siêu để tri ân các tử sĩ của nghĩa quân. Lễ hội được tổ chức với nhiều trò chơi dân gian như thi thổi cơm niêu, làm bánh, đấu võ, đấu vật, chọi gà, cưỡi ngựa, bắn cung, bắn nỏ... Do ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh mà sau này Lễ hội Yên Thế không còn duy trì được nữa. Với quyết tâm giữ gìn, phát huy truyền thống văn hóa dân tộc, đáp ứng nguyện vọng của Nhân dân; ngày 16/3/1984, nhân kỷ niệm 100 năm ngày khởi nghĩa Yên Thế, Lễ hội Yên Thế lần đầu tiên được tổ chức. Từ đó đến nay, ngày 16/3 dương lịch hàng năm, lễ hội Yên Thế được duy trì tổ chức, ngày càng có thêm nhiều nội dung mới phong phú, hấp dẫn mang đậm bản sắc văn hóa của Nhân dân các dân tộc Yên Thế nói riêng, Nhân dân tỉnh Bắc Giang nói chung. Với giá trị độc đáo, tiêu biểu, ngày 27/12/2012, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định đưa Lễ hội Yên Thế vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Trong những năm qua, tỉnh Bắc Giang đã có nhiều hoạt động thiết thực nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của cuộc khởi nghĩa Yên Thế như đầu tư xây dựng, tu bổ, tôn tạo nhiều công trình Di tích Những địa điểm khởi nghĩa Yên Thế. Đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 140 năm khởi nghĩa Yên Thế, huyện Yên Thế và huyện Tân Yên đã khánh thành nhiều hạng mục công trình tâm linh có ý nghĩa quan trọng như: Đền thờ Hoàng Hoa Thám, Đình 3 tầng mái, Đình Hả (Tân Trung).

Tiếp nối truyền thống anh hùng cách mạng của cuộc khởi nghĩa Yên Thế, khắc ghi những hi sinh xương máu mà lớp lớp thế hệ cha anh đã để lại trên mảnh đất này, hơn một thế kỷ qua, Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân tỉnh Bắc Giang đã không ngừng khắc phục khó khăn, phát huy những tiềm năng, lợi thế, tận dụng tốt thời cơ đẩy mạnh phát triển KT-XH, vươn lên trở thành điểm sáng của cả nước trên nhiều lĩnh vực.

Phát biểu tại lễ hội, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí Lê Minh Khái - Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh trong lịch sử chống thực dân Pháp xâm lược của dân tộc ta trước khi có Đảng, khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913) được đánh giá là cuộc khởi nghĩa có vũ trang của nông dân có quy mô lớn nhất, trên bình diện rộng nhất, kéo dài nhất, oanh liệt nhất. Cuộc khởi nghĩa Yên Thế đã để lại một trang sử hào hùng về lòng yêu nước, truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, đóng góp nhiều kinh nghiệm quý vào kho tàng lịch sử quân sự Việt Nam. Đặc biệt là những nét độc đáo về chiến tranh du kích, chiến tranh Nhân dân, về xây dựng lực lượng, căn cứ làng xã chiến đấu liên hoàn trên một địa bàn rộng khắp. Lịch sử và Nhân dân mãi mãi ghi nhớ công lao to lớn của tướng lĩnh, nghĩa quân Yên Thế, đặc biệt là người anh hùng áo vải Hoàng Hoa Thám.

Cuộc khởi nghĩa Yên Thế, cùng với chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang, trận chiến trên phòng tuyến sông Như Nguyệt… đã viết nên những trang sử vàng chói lọi của vùng đất Bắc Giang “địa linh nhân kiệt”, là một trong "tứ trấn" của kinh thành Thăng Long xưa, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa; là quê hương của nhiều văn quan, võ tướng, nhân sĩ, hiền tài của dân tộc.

Việc tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 140 năm khởi nghĩa Yên Thế là để ôn lại một trang lịch sử oanh liệt, hào hùng, truyền thống kiên cường, bất khuất của dân tộc ta, bày tỏ lòng biết ơn vô hạn, sự tri ân đối với anh hùng dân tộc Hoàng Hoa Thám, các bậc tiền nhân, các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh để Tổ quốc Việt Nam tươi đẹp và cuộc sống hạnh phúc.

Đây cũng là dịp để nhắc nhở, ôn lại truyền thống vẻ vang của vùng đất văn hiến, giàu truyền thống cách mạng và anh hùng, qua đó tiếp thêm sức mạnh để Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Giang tiếp tục đoàn kết, nhất trí, đồng lòng, chung sức, đẩy mạnh đổi mới, hội nhập và phát triển toàn diện trên các lĩnh vực, vững bước đi lên, đạt nhiều thành tựu to lớn hơn nữa, phấn đấu đến năm 2030, Bắc Giang trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, giàu mạnh.

Sau phần lễ, các đại biểu, Nhân dân và du khách thưởng thức Chương trình nghệ thuật sử thi đặc biệt với chủ đề “Bản hùng ca Yên Thế” gồm 2 phần: Hùm thiêng Yên Thế và Bắc Giang, ca khúc ngày mới. Chương trình nghệ thuật mang tính sử thi kết hợp giữa âm nhạc, vũ đạo và các hoạt cảnh sân khấu, khái quát những sự kiện chính của cuộc Khởi nghĩa Yên Thế (Hoàng Hoa Thám và hội nghị đình Dĩnh Thép, cuộc giảng hòa lần thứ nhất, cuộc giảng hòa lần thứ hai, khúc tráng ca bất tử).

Cùng với các trường đoạn sử thi, khán giả sẽ được thưởng thức các ca khúc mang âm hưởng dòng nhạc dân gian kết hợp đương đại như: "Dòng máu Lạc Hồng", "Hoàng Hoa Thám", "Hùm thiêng Yên Thế", "Một dáng cầu vồng", "Chè bản Ven quê em", "Bắc Giang miền quê bừng sáng", "Sáng mãi bản hùng ca" và các làn điệu chèo, vè.

Chương trình có sự tham gia có nhiều nghệ sĩ, ca sĩ nổi tiếng như: NSND Quốc Hưng, NSƯT Lương Huy, NSƯT Vũ Thắng Lợi, Đan Trường, Tùng Dương, Bùi Lê Mận, Quách Mai Thy và hàng trăm nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công của Nhà hát Chèo Bắc Giang, Đoàn văn công Quân khu 1, Câu lạc bộ Thiếu nhi và Sao tuổi thơ.

Trước đó, các đại biểu thực hiện nghi thức cắt băng khánh thành, trao chìa khóa Đền thờ Hoàng Hoa Thám và Nghĩa quân Yên Thế./.

Nhóm PV