23:07 | 17/01/2015

(BGĐT) - Trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, chùa Khám Lạng, xã Khám Lạng (Lục Nam -di tích kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia) còn lưu giữ nhiều giá trị lịch sử văn hóa và kiến trúc nghệ thuật của người xưa, tiêu biểu nhất là chiếc hương án đá hoa sen thời Lê.

Hương án tại chùa là tác phẩm nghệ thuật chạm khắc trên đá độc đáo được ghép từ nhiều khối đá xanh có kích thước dài 3,12m, rộng 1,4m, cao 1,2m chia ba phần: Mặt hương án, thân và chân đế. Xung quanh  chạm khắc hình cánh sen lớn xếp đan chéo nhau. Nhìn tổng thể hương án có dáng như một tòa sen lớn. Đặc biệt trên thân chạm dòng chữ Hán: "Thuận Thiên ngũ niên- Nhâm Tý niên- Khám xã, Hạ phẩm, Lưu Khụ, thê Đỗ Xú", nghĩa là “Năm Nhâm Tý, niên hiệu Thuận Thiên thứ năm đời vua Lê Thái Tổ - 1432”. Qua đó xác định thời gian hương án được tạo tác vào năm 1432.

Hình rồng ở khối đá được chạm với những nét uyển chuyển tạo cảm giác rồng đang bay lượn giữa đất trời giao hòa. Rồng ở đây là rồng yên ngựa, đầu có mào lửa, thân khắc vảy thường thấy ở các họa tiết chạm khắc thời Lý- Trần. 

 Có thể nói, hương án đá hoa sen chùa Khám Lạng thực sự là tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đá độc đáo nhất ở Bắc Giang và hiếm thấy ở Việt Nam.

Trước đây các nhà nghiên cứu mỹ thuật cho rằng rồng yên ngựa chỉ có ở thời Lê Mạc (thế kỷ XVI) nhưng việc phát hiện ra những con rồng chạm ở hương án đá chùa Khám Lạng cho thấy rồng yên ngựa có niên đại sớm hơn và hiện chỉ tìm thấy ở ngôi chùa này. 

Hương án hoa sen chùa Khám Lạng là độc bản thể hiện sức sống của một dân tộc. Sau khi Lê Lợi đánh thắng quân Minh (1428), đất nước khải hoàn, các nghệ nhân đất Việt đã tạo tác chiếc hương án thể hiện sự sáng tạo nghệ thuật không ngừng của nhân dân ta. Các hoa văn họa tiết được chạm khắc trên hương đá biểu trưng cho sức mạnh phật giáo, vương quyền và văn hóa sông nước. Qua đó thấy được sự giao thoa văn hóa vùng miền và khẳng định sự vững mạnh trường tồn của Phật giáo và Nho giáo ở giai  đoạn này.